• Dank voor de gelegenheid hier te mogen spreken
  • Vlaams parlementslid
    • Leefmilieu
    • Relatie tussen natuur en landbouw
  • Senator
    • Lid van de Werkgroep Ruimtevaart
    • Hoedanigheid waarin ik u vandaag wil toespreken

• Ruimtevaart is bij uitstek een innovatieve sector.
  • Zeker op technologisch vlak.
  • Drijver van innovatie in andere sectoren

• Als u aan ruimtevaart denkt, denkt u ongetwijfeld aan
  • grote landen zoals de Verenigde staten met NASA
  • of grote ondernemers zoals Elon Musk van Tesla
  • of Jeff Bezoz van Amazon
  • maar ook België heeft een rijke traditie en een goede reputatie in de ruimte

• Binnen de ESA (European Space Agenency) is België de 5^de globale bijdrager
  • wie betaalt, bepaalt
  • geen eigen programma: verstandige keuze die lang geleden gemaakt is

• Economische return tussen 2015-2018
  • 559 mio euro aan contracten ontvangen via ESA
  • 642 mio euro aan toegevoegde waarde
    • Meerwaarde voor andere industriële sectoren
  • 1,5 mia euro omzet
  • 500 jobs

• Een voorbeeld van onze sterke positie in het ruimtevaartlandschap in het algemeen zijn de PROBA sattelieten
  • satellieten van de ESA
  • die hoofdzakelijk in België werden vervaardigd.

• De eerste satelliet werd gebouwd in 2001
  • had de grootte van een wasmachine,
  • woog 94 kg
  • uitgerust met technologie voor het bestuderen van vegetatie.
  • De minimale operationele duur in 2001 was 2 jaar.
    • In 2021 was deze nog steeds operationeel
    • We maken kwaliteit

• In 2013 werd de Proba-V satelliet gelanceerd.
  • Uitgerust met een camera met een gezichtsveld van 2250 km
    • volledig continent in één keer kan waarnemen.
  • Door het gebruik van infrarood is het toestel bijzonder geschikt om
    • vegetatie en watervoorraden waar te nemen.
    • Proba-V doet dagelijks waarnemingen in verband met
      • extreme weersomstandigheden,
      • waterhuishouding,
      • woestijnvorming
      • en ontbossing en
      • waarschuwt bijvoorbeeld voor het mislukken van de oogst.
    • En daarmee levert ons land een grote bijdrage aan Copernicus,
      • een Europees programma dat onze aarde monitort.

• Opwarming van de aarde, verlies aan biodiversiteit, ontbossing
  • Geen ver-van-ons-bed show meer
  • Door sattelieten wel ver-van-ons-bed oplossingen

D&H

• Ruimtevaartonderzoek brengt toegevoegde waarde, ik zei het al
  • Als we onderzoeken naar de mogelijkheden om voedsel te produceren op Mars, dan lijkt erg abstract en zich 100 jaar in de toekomst
  • Maar dat onderzoek dient niet om een volksverhuis naar een andere planeet te organiseren
  • Dat onderzoek leert ons hoe we beter en efficiënter voedsel kunnen telen hier op aarde
    • Meer productie met dezelfde grond
    • Minder water voor hetzelfde voedsel
    • Gerichtere bestuiving
  • Het geeft dus opportuniteiten hier op aarde.
    • In de woorden van astronaut Frank De Winne:

“The big return, comes from what this investment brings to the citizens here on earth.”

• Veel oplossingen voor alledaagse problemen zijn dus wel degelijk rocket science
  • De weg vinden als we op vakantie gaan doen we via GPS
  • Frank De Boosere voorspelt iedere dag het weer op basis van satelliet gegevens
  • Die voorbeelden kent u wel
• Ik overloop er nog een paar andere die in de toekomst een belangrijke rol zullen spelen:
• Autonome voertuigen
  • Vandaag wordt er al veel getest op gebied van zelfrijdende auto’s
  • De technologie daarvoor is zo goed als rijp
  • In combinatie met sensoren, data en slimme algoritmen zou ook het openbaar vervoer binnen enkele jaren volledig zelf kunnen rijden
• Slimme verkeerlichten
• Niet alleen voertuigen worden slimmer; ook langs de weg heerst innovatie.
• Ook dat biedt naast een vlottere regeling en doorstroming van het verkeer tal van voordelen.
• Een ambulance kan bijvoorbeeld automatisch het ene stoplicht op groen zetten en het andere op rood.
• Een grote vrachtwagen kan zijn eigen golf van groene lichten genereren.
  • Een volle vrachtwagen die moet afremmen en weer versnellen kost al gauw een extra liter diesel.
  • Interessant gegeven met de huidige brandstofprijzen.
• Je zou het verkeer vanuit de ruimte ook kunnen monitoren
  • en er automatisch je verkeerslichten op afstellen,
  • of de snelheidsborden op de autostrades aanpassen,
  • en zo het verkeer beter sturen en een vlottere doorloop garanderen.

• Ander voorbeeld: aardappelen
• Wist u bijvoorbeeld dat onze Belgische aardappelen worden gemonitord uit de ruimte?
• Via het Watchitgrow-programma.
  • Met informatie uit satellietbeelden zoals de kleur van de bladeren kunnen landbouwers
    • het moment bepalen waarop hun aardappelen het best worden aangeplant,
    • wanneer er voedingstoffen moeten toegediend worden
    • en kunnen ze zelfs de oogsthoeveelheid voorspellen.
  • Dat is trouwens een absolute wereldprimeur volgens initiatiefnemers.
    • Ook daar spannen we met België op gebied van ruimte-innovatie dus de kroon.

We komen dus stilaan in een wereld terecht waarin de combinatie van satelliet informatie samen met informatie van drones en verrijkt met artificiële intelligentie ertoe kan leiden dat we werkelijk alles in kaart kunnen brengen

• Russische militaire konvooien
• U weet jammer genoeg waarom dat nuttig is
• De wereldvoorraad aan bomen
• Mogelijk door de data uit satelliet- en luchtbeelden waarmee een duidelijk beeld wordt gevormd van de bomen en hun gezondheid
  • op basis van de dichtheid van de begroeiing
  • en de verkleuring van de bladeren.
  • Als beleidsmaker interessant, om de juiste keuzes kunt maken
    voor de groene leefomgeving van morgen.
• Plastic soep in de oceanen
• Elk jaar komen miljoenen tonnen plastic in de oceanen terecht.
• Het is een van de ernstigste milieuproblemen wereldwijd.
• Toch is de ernst nog steeds lastig in kaart brengen.
  • Want waar komt het plastic vandaan?
  • Waar drijft het naartoe?
  • En hoe groot is het probleem nu daadwerkelijk?
• ESA onderzoekt een techniek die plastic afval met behulp van satellieten moet opsporen.
• En dat moet het opruimen en handhaven eenvoudiger
• De voorraad daken waarop je zonnepanelen kan leggen
• Ook de Zonnekaart van de Vlaamse Overheid werd medemogelijk gemaakt vanuit de ruimte.
  • Zo werd de oppervlakte,
  • zonoriëntatie en
  • hellingshoek van
  • elk van de meer dan 2,5 miljoen daken bepaald.
• Met die info gekoppeld aan gedetailleerde informatie van het KMI
  • kennen we de dakdelen met veel zonlicht
  • en de schaduwzones.
• Nuttige informatie voor zij die het hoogste rendement uit hun zonnepanelen willen halen.
• Dat zouden we ook voor asbestdaken kunnen doen.
• Zelfs het materiaal waaruit uw vensterramen bestaan kunnen tegenwoordig al gelokaliseerd worden.
• Wanneer die data bekend wordt, is het voor dakdekkers of ramenzetters zeer gemakkelijk om gericht aan marketing te doen.
• En ik voel jullie al huiveren.
  • Kunnen we binnenkort dan alles zien uit de ruimte? Ja, die kans is zeer groot.
• En die bezorgdheid is begrijpelijk en terecht.
• Ik ben uiteraard voor innovatie, draag ruimtetechnologieën een warm hart toe, maar sta hier ook nog altijd als politicus.
• En als politicus moet ik mij de vraag stellen wat er wel en niet maatschappelijk en ethisch verantwoord is om meten én weten. Niet in het minst op vlak van privacy.
• Niet alles wat technologisch mogelijk is moet ook effectief kunnen.
• Laten we bijvoorbeeld terugkomen op de technologie die mogelijk is om vrachtwagenchauffeurs groen licht te geven zodat ze niet moeten stoppen.
  • Economisch voor de baas want besparing op diesel
  • ecologisch voor ons allemaal want minder uitstoot.
    • Maar gaan we echt vrachtwagenchauffeurs of transportbedrijven
      onze verkeerlichten laten bedienen?
    • Ik dacht het niet

• Willen we dat ramenverkopers het materiaal van onze ramen kunnen checken vooraleer ze met een offerte voor onze deur staan?
• Moeilijker voorbeeld: zelfrijdende auto’s.
  • Hoe zullen deze worden geprogrammeerd?
  • In hoeverre wordt onze locatie gevolgd en gelinkt aan onze persoon?
  • Wat als een zelfrijdende auto een ongeval veroorzaakt?
    • Wie is er dan verantwoordelijk?
    • De inzittende of de constructeur?
    • En de constructeur van de auto of van de sensoren?
    • En wat als de constructeur dan niet actief is in België maar zijn maatschappelijke zetel in, ik zeg maar wat, Bora Bora heeft?

Ik kan me de ellelange gerechtelijke procedures al indenken.

• Dat soort vraagtekens stelt uitdagingen voor ons als wetgever.

• Bovendien zijn landen niet meer alleen in de ruimte.
  • Stillaan vinden ook private spelers en bedrijven hun weg naar de ruimte.
  • Denk aan Elon Musk, Jeff Bezos, die al uitpakken met commerciële ruimtereizen.
  • Vrij om satellieten de ruimte in te sturen.
  • Ook daar moeten we waakzaam blijven.
  • Ook zij weten maar al te goed dat data het nieuwe goud is.
  • Vanuit de ruimte kan men veel data verzamelen.
    • Die bedrijven zijn daar niet om touroperator te worden
    • Het zal eerder om de data gaan

• We zullen dit dus moeten reguleren.
  • Sommige dingen op nationaal niveau
  • Veel zaken op Europees, zelf wereldniveau
  • Niet in het minst op vlak van privacy.
  • Is het ethisch verantwoord om al de data vanuit onze ruimte zomaar beschikbaar te maken en wordt de evolutie naar een ‘Big Brother’ maatschappij op deze manier niet onafwendbaar?

• Vragen waarop ik u vandaag geen concrete oplossingen kan voorstellen.
• Ik merk dat er overal in de wereld dezelfde discussies gevoerd worden. En terecht.
• We hebben als politiek de taak om hierover na te denken, maar niet alleen onder mekaar. We moeten vooral het debat op gang brengen.
  • Om samen met de brede samenleving na te denken,
  • niet over wat we kunnen, want dat is zo goed als alles en quasi onbeperkt,
  • wel over wat we WILLEN.

• Ik hoop dat ik vandaag een aanzet heb mogen geven om dat gesprek te starten.